Beton Basınç Dayanımı Nedir, Nasıl Ölçülür?

Çimento, agrega, kimyasal katkılar ve suyun karışımıyla elde edilen beton, inşaat sektörünün temel elemanlarından biridir. Beton, şekil deformasyonlarına ve kırılmaya karşı dayanaklığı ölçen bir özellik olan “basınç dayanımı” değerlerine göre kullanılır. Betonun birim alan başına uygulanan basınç kuvvetine karşı dayanaklığını yansıtan bu değer, genellikle megapascal (MPA) veya pound per square inch (PSI) gibi kavramlarla ifade edilir. Hazır beton üretiminin öncü firmalarından Karay Beton, beton basınç dayanımı konusunda merak edilenleri anlattı.

Dayanıklı ve Güvenli Yapılar İçin Gerekli

Beton, inşaat süreçlerinde belirli dayanım gereksinimlerine uymak üzere formüle edilir. Basınç dayanımı ise betonun üzerine gelen yüklere gösterdiği maksimum direnci tanımlar. Beton basınç dayanımı, karışımındaki malzemelerin türü ve oranları, su-çimento miktarı, karışımın yaşlandırılma süresi gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Aynı zamanda yapıların belirli bir hizmet ömrü boyunca “güvenli” biçimde gereken yükleri taşıyabilme yeteneğini gösteren beton basınç dayanımı, sıklıkla standart test yöntemleri kullanılarak ölçülür. “Normal ve yüksek dayanımlı” olmak üzere ikiye ayrılan beton sınıflarından C40 ve üzeri olan çeşitler, köprü ve yüksek katlı bina yapımı gibi projelerde kullanılan “yüksek dayanımlı” grubu oluşturur.

Beton Basınç Dayanımı Önemi

Betonun basınç dayanımı, ürünün niteliği hakkında bazı bilgiler edinilmesine yardımcı olur. Beton genellikle 28 günlük yaşlandırma sürecinde test edilir. Dökümü yapıldıktan sonra dayanım kazanmaya başlayan beton, ilk gün yüzde 16, yedinci günde yüzde 40 dayanım kazanır. 28. günde yüzde 99’luk basınç dayanım seviyesine ulaşan beton için bu süre yaygın bir referans noktası olarak kabul edilir. Ancak projeye uygun farklı yaşlandırma süreleri de tasarlanabilir.

Beton Dayanımını Etkileyen Faktörler

Dayanımı düşük bir betonun su geçirimliliği daha yoğundur. Ayrıca betonda kullanılan suyun ve çimentonun özellikleri ile oranları, agrega kirliliği, betonun yaşı, sıcaklığı, kürlenme koşulları benzeri faktörler de beton dayanımını doğrudan etkiler.

Beton Dayanımı Nasıl Ölçülür?

Beton basınç dayanımı daha çok standart test yöntemleri kullanılarak değerlendirilir. En yaygın tercih edilen basınç dayanım testlerden biri, beton numunelerinin belirli bir zaman diliminde (28 gün) standart koşullarda yaşlandırılmasıdır. Ayrıca standart deney (taze betondan üretilen örneklerin standartlarında belirlenen koşullarda kür edildikten sonra kırılması), basınç dayanımı (küre ve karot numunelerine yapılan basınç) ve ultrasonik test cihazı uygulayarak beton basınç dayanımı gerçekleştirilir. Deney yöntemlerinde değişik hesaplamalardan dolayı birbirinden farklı sonuçlar elde edilebilir. Beton dayanımında kullanılan yöntem özel olarak belirtilmiyorsa daha çok “standart boyutlu numunelerin” tercih edildiği prosedür akla gelir. Betonun basınç dayanımı testinde geçerli uygulama Türk standardı TS EN 12390-4’dir. Standartta açıklandığı gibi deney numunelerinin küp, silindir veya karot biçiminde olması gerekir. Deforme olmuş ya da yüzey pürüzlü numunelerden uzak durulmalıdır.

Dayanım Testi Nasıl Yapılır?

Dayanım testine başlamadan önce bu işlem için uygun koşullar hazırlanılmalıdır. Bunun için numune yüzeyindeki fazla su kurulanır ve test başlıkların kontrolü sağlanır. Beton döküm yönüne dik olacak konuma yerleştirilen numunelere yük darbe tesiri olmadan 0,2 MPa/s (N/mm2.s) ila 1,0 MPa /s (N/mm2.s) arasında sabit bir yükleme hızı uygulanır. Beton basınç dayanım standartlarına göre; numuneye tatbik edilebilecek en büyük yüke ulaşılıncaya kadar sabit hızda devam edilir. Göstergeye yansıyan en büyük yük gerçekleştirilir. Deneyin doğruluğu numunenin kırılma biçiminin gözlenmesi ile tespit edilir. Kırılma deneyimlenen ideal şekillerden farklı ise numune analiz edilir.

Beton Kalitesinde Önemli Bir Parametre

Unutulmamalıdır ki; basınç dayanım standartları, inşatta kullanılan betonun projeye uygunluğunun yanı sıra, beton kalitesi hakkında da bilgi veren önemli bir kriterdir. Bunun için betonu oluşturan bileşenlerin üretim uygunluğu önemlidir. Beton dayanımını doğrudan etkileyen unsurların başında gelen beton uygulanma standartları asla göz ardı edilmemelidir. Depreme dayanıklı güvenli yapılar için ilgili yönetmelikler kapsamında numuneler alınmalı ve doğru bir şekilde test edilmelidir.

35 Yıldır İnşaatın Her Alanında